Mensen met boezemfibrilleren risicofactoren blijken kwetsbaar na besmetting coronavirus 2019

Mensen met boezemfibrilleren risicofactoren blijken kwetsbaar na besmetting coronavirus 2019
Geschreven door:Prof. Dr. Bianca Brundel ,

De wereld is in de ban van het coronavirus, COVID-19. In de wetenschappelijke literatuur verschijnen steeds meer artikelen die inzichten geven in de ziekteverschijnselen, maar ook inzichten in het werkingsmechanisme van dit coronavirus.

Wat toont onderzoek naar het coronavirus aan?

Met name patiënten met risicofactoren voor boezemfibrilleren zijn meer gevoelig om het zogenaamde ‘severe acute respiratory syndrome coronavirus 2’ (SARS-CoV-2) oftewel ernstige luchtwegklachten te ontwikkelen. Hoe komt dat?

Er verscheen een artikel in The Lancet met een beschrijving van de klinische risicofactoren voor het ontwikkelen van zeer ernstige ziekteverschijnselen door COVID-19. In deze studie zijn in totaal 191 patiënten geïncludeerd waarbij de klachten dermate ernstig waren, dat ze moesten worden opgenomen in het ziekenhuis. Van deze 191 patiënten, met een gemiddelde leeftijd van 56 jaar, had 48% een onderliggende aandoening.

De meest voorkomende aandoeningen waren:

  • hypertensie (hoge bloeddruk) (30%)
  • diabetes (suikerziekte) (19%)
  • vernauwingen in de kransslagaderen (8%)
  • en 6% van de patiënten had chronische obstructieve longziekten (COPD)

Helaas kwamen 54 mensen te overlijden, met een gemiddelde leeftijd van 69 jaar. Juist in deze groep patiënten lagen de percentages voor onderliggende aandoeningen nog hoger (hypertensie: 48%, diabetes: 31%, coronaire hartziekten: 24%, en COPD 7%).

Wat laten deze resultaten zien?

Deze getallen geven aan dat mensen met een hoge bloeddruk, suikerziekte en vernauwingen in de kransslagaderen extra kwetsbaar zijn wanneer ze worden geïnfecteerd met het COVID-19 virus. Belangrijk ook is dat deze risicofactoren met name voorkomen in patiënten met boezemfibrilleren.

Er is nog geen onderzoek uitgevoerd naar de effecten van COVID-19 in patiënten met boezemfibrilleren, maar een recente studie in JAMA laat zien dat 44% van ernstige SARS-CoV-2 patiënten hartritmestoornissen ontwikkelen.

Deze bevinding geeft aan dat COVID-19, naast effecten op de luchtwegen, ook een effect heeft op het hartritme.

Naast de luchtwegen is ook het hart gevoelig voor het COVID-19 virus

Hoe het virus infiltreert in cellen in het menselijk lichaam is recentelijk onderzocht. Twee studies in het toonaangevende tijdschrift Cell (studie 1 en studie 2) laten zien dat COVID-19 de cel binnendringt via het angiotensine-converting-enzym 2 (ACE2), dat voorkomt in de celmembraan.

Ten opzichte van de eerder beschreven coronavirussen (denk aan de SARS uitbraak in 2002), kan juist het COVID-19 virus heel sterk binden aan het ACE2 eiwit, via een zogenaamd Spike eiwit.

Hierdoor worden stukjes van het virus afgeknipt, die vervolgens in de membraan worden ingebouwd en in de cel zelf terecht komen. Wanneer het COVID-19 virus in de cel zit, zal het de normale celprocessen verstoren.

Nu is het belangrijk om te weten welke organen veel ACE2 hebben en dus ontvankelijk zijn voor het coronavirus. Wat blijkt? Naast de slokdarm (oesophagus), luchtwegen (respiratory tract) en de longen (lung), hebben met name hart (heart), nieren (kidney), blaas (bladder), kronkeldarm (ileum) veel ACE2 (Figuur 1). Hierdoor zijn juist deze organen gevoelig voor infectie met COVID-19 (Front. Med. 2020).

Dit komt overeen met de observaties in de eerder beschreven Lancet studie. In deze studie is gevonden dat van de 54 patiënten die zijn komen te overlijden door COVID-19, alle patiënten bloedvergiftiging (sepsis), 98% falen van de ademhaling, 52% hartfalen, 59% een hartinfarct, en 50% acuut nierfalen vertoonden.

Dit geeft dus aan dat, naast de ademhalingsorganen, met name ook het hart erg gevoelig is voor een COVID-19 infectie.

organen die gevoelig zijn voor coronavirus

Figuur 1: In rood de organen die veel ACE2 hebben en daardoor ontvankelijk zijn voor infiltratie met het coronavirus-2019 (COVID-19) (uit: Zou X. et al. Frontiers Med. 2020).

Effecten van een COVID-19 besmetting op langere termijn

Hier kunnen we uiteraard nog niet veel over zeggen. Maar gezien het feit dat COVID-19 juist specifieke organen aantast, waaronder het hart, zal een besmetting deze organen gevoeliger kunnen maken voor het ontwikkelen van (chronische) aandoeningen op langere termijn.

Ook laat de Wuhan studie zien dat patiënten met ernstige SARS-CoV-2 klachten vaker hartfalen en hartinfarcten ontwikkelen.

We weten dat het hart zich niet meer volledig zal herstellen na het ontstaan van deze aandoeningen. In de boezem zou een besmetting de functie van de boezemcellen kunnen aantasten waardoor een persoon op langere termijn negatieve gevolgen kan ondervinden, doordat zich bijvoorbeeld boezemfibrilleren ontwikkelt.

We kunnen hier op dit moment alleen maar over speculeren, maar één ding staat als een paal boven water: coronavirus 2019 infectie, beter voorkomen dan genezen.

Heb jij ervaring met COVID-19 en boezemfibrilleren?

Wij zijn erg geïnteresseerd in je ervaringen. Deel deze met ons op het COVID-19 en boezemfibrilleren forum.

Ken je iemand voor wie dit interessant is?

Gerelateerde artikelen

Dekker beurs van de Hartstichting voor Dr. Marit Wiersma

Dekker beurs van de Hartstichting voor Dr. Marit Wiersma
Geschreven door: Myrthe , , ,

Het AFIP team feliciteert Dr. Marit Wiersma, onderzoekster in het team van Prof. Bianca Brundel, afdeling Fysiologie, Amsterdam UMC, VUmc, met het verkrijgen van een Dr. Dekker beurs via de

onderzoek door Drs. Kharbanda

Rol van elektropathologie in atriumfibrilleren

Rol van elektropathologie in atriumfibrilleren
Geschreven door: Myrthe ,

Atriumfibrilleren is een hartritmestoornis die aan het uitgroeien is tot een wereldwijde epidemie. Het is een ziekte die zich divers kan presenteren; aanvalsgewijs, paroxysmaal atriumfibrilleren, of als een hardnekkige vorm

Pulsed Field Ablatie vs. Standaard ablatie voor boezemfibrilleren

Pulsed Field Ablatie vs. Standaard ablatie voor boezemfibrilleren
Geschreven door: Prof. Dr. Bianca Brundel , ,

Boezemfibrilleren is een veelvoorkomende hartritmestoornis, die wordt gekenmerkt door onregelmatige en snelle hartslagen. Het kan leiden tot een verhoogd risico op beroertes, hartfalen en andere ernstige complicaties. Gelukkig zijn er

13 thoughts on “Mensen met boezemfibrilleren risicofactoren blijken kwetsbaar na besmetting coronavirus 2019

  1. Hallo, ik heb hoge bloeddruk en heb regelmatig last van boezemfibrilleren. Na het lezen van dit artikel ben ik erg ongerust.
    Ik ben 54 jaar, rook en drink niet en ben verder goed gezond.
    Laatste dagen weer last van boezemfibrilleren, ik dacht door de stress. Graag meer info

  2. Beste Annemarieke,

    Op dit moment komen via de media zeer veel prikkels binnen, die mensen ongerust kunnen maken. Probeer je rust hierin te vinden/te behouden.

    Wat het stuk aangeeft is dat bij een besmetting, bepaalde groepen extra gevoelig zijn. Wat kun je zelf doen? Ik denk ga in zelf-isolatie. Ook Dr. Robert Tieleman, cardioloog, roept duidelijk op om dit te doen.

    https://www.linkedin.com/pulse/vergeet-groepsimmuniteit-voorkom-besmetting-ga-robert-tieleman/?trackingId=9J2xy4Fa7PSguBddu3436Q%3D%3D

    Voor iedereen: heel veel sterkte de komende weken!

    Met hartelijke groet
    Bianca Brundel

  3. Hallo,

    Duidelijk, goed stuk hier m.b.t. de risicogroepen. Waarvoor dank.

    Bij deze een helder artikel over wat wij mensen zelf kunnen doen, tevens staat er veel extra informatie in het artikel waar na mijn mening een ieder iets aan heeft of kan hebben.

    https://decorrespondent.nl/11051/viroloog-marion-koopmans-beantwoordt-de-prangendste-vragen-over-corona-de-nederlandse-aanpak-en-wat-je-nu-kan-doen/779015402352-a0fedac2

    Met vriendelijke groet,
    Hans Aalbers.

  4. Hoi, ben 52 jaar heb geregeld AF( 1 x in de 6 weken) en hoge bloeddruk heb een paar weken geleden covid-19 gehad.
    Tijdens deze periode heb ik 1 x een hartritme stoornis gehad. Leek ietsje erger als normaal. Had meer last van hoofdpijn/duizeligheid.
    Gebruik nooit medicatie en ook deze keer niet. Laat het boezemfibrilleren van zelf overgaan. Dit gaat binnen 24 uur van zelf over. Aan het “natuurlijk” overlaten gaan zitten risico’s en dit is voor de meeste misschien niet geschikt. Overleg altijd met behandelaar. Was iets meer gespannen omdat ik niet wist hoe de corona in combinatie met hartritme stoornis zou uit pakken. Maar dit binnen 24 uur over gegaan. Corona zelf was geen prettige ziekte hoestte af en toe heel klein beetje bloed en was erg misselijk afgewisseld met hoofdpijn, moeheid en buikpijn. Ben langzaam aan het herstellen en dat gaat erg goed. Dus hoewel boezemfibrilleren een risicofactor bij corona is, geldt dat niet voor iedereen, in ieder geval niet voor mij. maar corona was voor mij geen onschuldig griepje…

    Met vriendelijke groet,
    Chris

  5. Ik heb in 2018 een hisblatie ondergaan. Na 5 jaar aanvalsgewijze boezemfibrilleren. Heb geen hoge bloeddruk, geen verstopte kransslagaders, geen suikerziekte. volgens de cardioloog was er met mijn hart verder niets mis.
    In maart 2020 ben ik erg ziek geworden. Vermoedelijk covid19 maar mensen die thuis ziek waren werden toen nog niet getest. Reden om aan te nemen dat het om corona ging was dat de hele familie aangestoken leek te zijn door iemand die erg ziek van de carnaval was thuisgekomen, iedereen moest in quarantaine en kreeg ook klachten ik werd echt ziek.
    Belde de huisarts. Deed mijn verhaal en volgens de huisarts was het gezien het achterliggende verhaal bijna zeker corona. Kreeg te horen dat ik niet meer mocht bellen alleen als ik dacht dood te gaan. Heb drie weken alleen in huis gelegen. Mijn (volwassen) kinderen waren zelf in quarantaine en ziek en niet in de buurt. Heb die drie weken overleefd. Slikte mijn bloedverdunners en onder andere ook paracetamol met codeine. De codeine onderdrukte de hevige hoest. Ben weer opgekrabbeld maar ben nog steeds erg vermoeid en kortademig. De huisarts heeft 2 x gebeld maar verder geen actie ondernomen. Voel me eigenlijk best erg in de steek gelaten. Maar ja, dat is hier niet aan de orde.

  6. Hallo,

    Ik ben Gert, 68 jaar.
    I.v.m. boezemfibrilleren gebruik ik dagelijks medicatie.
    Drie jaar lang geen enkele last.
    Nu één week na eerste coronavaccin prik, Pfizer, wel ineens fibrilleren.
    Is er een verband?

    Groet,
    Gert

  7. Beste Gert

    Wat ontzettend vervelend dat je na de covid19 vaccinatie weer AF hebt ontwikkeld. Je kunt via http://www.lareb.nl deze mogelijke bijwerking melden.

    Het is al vaker waargenomen dat mensen na een vaccinatie (griep/covid19) AF hebben ontwikkeld. In onze poll op de website kun je dit ook zien. Hoe dit kan is niet bekend, maar ik ben wel heel benieuwd of meer mensen AF (weer) ontwikkelen na een vaccinatie.

    Lees je dit bericht en heb je ook last van AF nadat je bent gevaccineerd? Geef het dan aan in onze Poll en bij Lareb.nl

    Alvast dank!

  8. Ik ben een vrouw van 64. De laatste aanval van AF drie jaar geleden. 19 april mijn 1e vaccinatie AZ. Een week later weer een aanval van AF! Na!cardioversie weer sinus ritme.

  9. Nu ook na mijn 2e vaccinatie weer een AF aanval gehad. Zie hierboven. Blijkbaar is het in gang zetten van de immuunreactie door de vaccinatie te veel/plotseling om door de onderhoudsdosering flecaïnide te worden opgevangen en verwerkt?

  10. Na tweede vaccinatie
    Te hebben gekregen deze kreeg ik zaterdag rond 16:30 volgende ochtend voelde ik me niet lekker
    Moest zondag nog werken rond half 5 opgestaan toen voelde het al niet goed maar dacht in eerste instantie ach zal wel zo weet over zijn
    Rond 10:00 in de ochtend toch maar spoedpost gebeld
    Heb me daar gemeld en bleek toch boezemfibrilleren te zijn hartslag van 164 naar 180 enz
    Had 3 jaar geleden laaste keer gehad nu blijkt het waarschijnlijk toch door de vaccinatie te komen deze reactie.
    Ben er weer aan geholpen nu weer op en top.

  11. Ik heb heel lichte, a-typische AF: ongeveer eens in de maand een lichte aanval die vanzelf over gaat of die ik zelf kan doen stoppen door me even in te spannen (hartslag omhoog –> AF over). Nauwelijks last van, behalve dat het me slaap kost (het is altijd ‘s nachts). Geen medicatie of andere behandeling nodig. In de tien dagen na de 2e Pfizer-vaccinatie heb ik echter drie keer zo’n aanvalletje gehad, waarvan eentje de vervelendste sinds oktober: ik moest er mijn bed voor uit, daarna niet meer geslapen. Dat is wel heel frappant in elk geval. Ik zal het bij Lareb melden. Ik vind het troostrijk dat meer mensen een toename van AF melden na de vaccinatie, ik was bang dat mijn AF ineens heel veel erger was geworden.

Geef een reactie