Medicatie tegen hoge bloeddruk veroorzaakt waarschijnlijk geen verergering luchtwegklachten door coronavirus-2019
Voor mensen met een hoge bloeddruk en andere hartaandoeningen, waaronder boezemfibrilleren, is deze coronavirus 2019 pandemie een onzekere periode. Er zijn aanwijzingen dat mensen met onder andere een hoge bloeddruk een verergering in de ziekteverschijnselen laten zien.
In dit artikel lichten wij toe hoe remmers van hoge bloeddruk mogelijk invloed kunnen hebben op het ziekteproces van dit coronavirus. Vragen die wij beantwoorden zijn: hoe ontstaat een hoge bloeddruk en welke medicijnen gaan dit tegen? En spelen deze medicijnen een rol in het coronavirus 2019 ziektebeeld?
In de wetenschappelijke literatuur zijn zeer recent studies verschenen die laten zien dat bepaalde aandoeningen een ernstiger SARS-CoV-2 ziektebeeld lijken te veroorzaken ten opzichte van besmette patiënten zonder deze aandoeningen. Deze aandoeningen, en tevens risicofactoren voor boezemfibrilleren, zijn:
- hoge bloeddruk
- suikerziekte
- vernauwingen in de kransslagaderen
Daarnaast is bekend dat het COVID-19 via de ACE2 eiwitten de cellen infiltreert van met name longen, hart, nieren, bloedvaten en kronkeldarm (laatste deel dunne darm). Hierdoor beschadigen de cellen waardoor de organen niet goed meer kunnen functioneren en complicaties ontstaan.
Nu slikken wereldwijd 200 miljoen mensen een zogenaamde ACE-remmer of angiotensine-receptor blokker (ARB) tegen een hoge bloeddruk. Dit gegeven roept de vraag op: kunnen deze medicijnen het coronavirus-2019 ziekteproces negatief dan wel positief beïnvloeden?
Hoge bloeddruk en medicatie
Veel mensen hebben een hoge bloeddruk. Dit kan negatieve effecten hebben op hart- en bloedvaten, waardoor aandoeningen zoals boezemfibrilleren, hartfalen en vaatziekten kunnen ontstaan.
Mensen met een hoge bloeddruk krijgen medicatie om de bloeddruk te verlagen. Veelvuldig voorgeschreven medicijnen zijn de zogenaamde angiotensine-converting-enzym (ACE)-remmer of angiotensine receptor blokker (ARB).
Voorbeelden van ACE-remmers zijn:
ARBs zijn onder andere:
Rol van ACE en ACE2 in ontstaan van hoge bloeddruk: tegenovergestelde effecten
De eiwitten ACE en ACE2 regelen samen de bloeddruk via een systeem genaamd: het renine-angiotensine-aldosteron systeem (RAAS). Hoe werkt het RAAS nu eigenlijk?
Tijdens veroudering, maar ook tijdens stress, zullen de bloedvaten wat samenknijpen. Dit resulteert in minder bloed dat door de nieren stroomt. De nieren reageren hierop door pro-renine om te zetten naar renine, dat direct in het bloed komt en door het hele lichaam circuleert. En renine zet het systeem aan, waardoor de bloeddruk zal toenemen. Hierin speelt angiotensinogeen, aangemaakt in de lever, een rol.
De lever maakt angiotensinogeen aan, en het renine zet angiotensinogeen om in angiotensine I (AngI). Het ACE eiwit knipt een stukje van het AngI, waardoor AngII ontstaat. Juist AngII heeft een ongunstig effect op organen.
Wat doet AngII in het lichaam (Figuur 1)?
- AngII zorgt ervoor dat bloedvaten blijven samentrekken en de bloeddruk stijgt.
- Daarnaast zorgt AngII voor vergroten van hartspiercellen, waardoor op den duur hartfalen, maar ook boezemfibrilleren, kan ontstaan.
- In de bij-nieren zorgt AngII voor aanmaak van het hormoon aldosteron, waardoor meer natrium in het bloed blijft. Dit heeft als gevolg dat de bloeddruk nog verder stijgt. Dus AngII speelt een grote rol bij het ontstaan van hoge bloeddruk.
- In de longen zorgt AngII voor longfalen, door het stimuleren van de aanmaak van fibrose (bindweefsel), waardoor de longen niet meer goed werken.
Figuur 1: ACE zet in het lichaam Ang I om in Ang II. Ang II zorgt voor vernauwing van de bloedvaten, hoge bloeddruk en kan uiteindelijk zorgen voor long-, hart- en nierfalen. ACE2 knipt een stukje van het Ang II eiwit af zodat Ang 1-7 ontstaat. Ang 1-7 heeft een gunstig effect op de cellen: het verlaagt de bloeddruk en gaat orgaan-falen tegen.
ACE2, daarentegen, knipt Ang II in stukjes waardoor Ang 1-7 ontstaat. Ang 1-7 zorgt voor het wijder worden van de bloedvaten en daardoor verlaagt de bloeddruk. ACE2 beschermt tegen hart-, nier- en longfalen. Oftewel, ACE2 is de ‘good-guy’. Hieronder meer over de beschermende rol van ACE2.
Wat doen ACE-remmers en ARBs?
ACE-remmers remmen de werking van ACE zodat minder Ang II wordt aangemaakt. Dit zorgt ervoor dat de bloedvaten minder vernauwen en de bloeddruk daalt. Bovendien remmen de ARBs de werking van Ang II door de aangrijpingspunten van AngII in de celmembraan van diverse organen te blokken. ARBs zorgen dus ook voor minder vaatvernauwing en daardoor verlaging van de bloeddruk. Er is recent een mogelijke relatie gevonden tussen ACE-remmers en ARBs, en de mate van klachten veroorzaakt door het coronavirus 2019.
Invloed van hoge bloeddruk medicijnen op COVID-19
Om te kunnen begrijpen hoe de medicatie voor hoge bloeddruk invloed mogelijk een invloed heeft op het ontstaan van klachten door het COVID-19 virus, is het belangrijk om eerst te weten dat er een link bestaat tussen het ACE2 eiwit en het coronavirus-2019. Dat coronavirussen de cel infiltreren via ACE2 is al ruim 15 jaar bekend. Eerst leggen wij uit wat de functie van ACE2 in het lichaam is.
De beschermende functie van ACE2 in het lichaam
ACE2 speelt een belangrijke rol in het optimaal functioneren van diverse organen in het lichaam, waaronder: de longen, de bloedvaten, het hart, de nieren en de darmen. Daarbij heeft ACE2 drie functies in deze organen:
- ACE2 knipt het bloeddruk verhogende eiwit angiotensine II (Ang II) in stukjes en beschermt hierdoor tegen hart- en vaatziekten
- ACE2 is het aangrijpingspunt van SARS coronavirussen en ook het COVID-19 virus
- ACE2 zorgt voor absorptie (opname) van aminozuren, de bouwstoffen van eiwitten, in darmen en nieren en zorgt daardoor voor een gezonde darmflora en nierfunctie
Nu is 11 maart jl. in de The Lancet (Respiratory Medicine) een artikel verschenen met de hypothese, dat het gebruik van ACE-remmers en ARBs juist kan leiden tot een hogere gevoeligheid voor het ontwikkelen van ernstige SARS-CoV-2 ziekteverschijnselen na besmetting met COVID-19.
Hoge bloeddruk medicijnen hebben effect op SARS-CoV-2 ziekteproces: waar is deze hypothesis op gestoeld?
Tot zover laten drie studies (studie 1, studie 2 en studie 3), zien dat met name mensen met hoge bloeddruk, suikerziekte en vernauwingen in de kransslagaderen, ernstige ziekteverschijnselen ontwikkelen ten gevolge van een COVID-19 infectie. Juist deze mensen worden vaker behandeld met een ACE-remmer of ARB.
Daarnaast komt er meer ACE2 voor in patiënten die behandeld worden met een ACE-remmer of ARB voor hoge bloeddruk en suikerziekte. Het zou dus kunnen dat patiënten die een ACE-remmer of ARB nemen, en daardoor meer ACE2 in de longen, hart en nieren hebben, meer gevoelig zijn voor infiltratie van het coronavirus COVID-19. Als gevolg beschadigen de organen sneller ontwikkelt de patiënt meer klachten (Figuur 2).
Dit scenario is uiteraard ongunstig, en een goed bewijs hiervoor ontbreekt op dit moment. De schrijvers van het stuk in Lancet Respiratory Medicine roepen dan ook op, om in de huidige patiënten met ernstige SARS-CoV-19 ziekteverschijnselen het gebruik van ACE-remmers en ARBs goed in kaart te brengen.
Daarnaast is een artikel verschenen waarin juist wordt uitgelegd dat ACE-remmers en ARBs als therapie tegen COVID-19 gebruikt kan worden.
In dit artikel wordt uitgelegd dat ACE-remmers en ARBs zorgen voor meer ACE2. Zoals hierboven al is uitgelegd, heeft ACE2 juist een gunstig effect op de functie van de longen, hart en nieren. Een ACE-remmer of ARB zorgt voor optimale conditie van de organen zodat deze beter bestand zijn tegen de negatieve gevolgen van een COVID-19 infectie (Figuur 2).
Deze observatie komt overeen met een experimentele studie waarin gevonden is dat meer ACE2 beschermt tegen hoge bloeddruk en longfalen. In dit youtube filmpje wordt het ook uitgelegd (video in het Engels).
Figuur 2: Het coronavirus COVID-19 infiltreert cellen, met name cellen van de longen, hart, nieren en bloedvaten, via ACE2. ACE-remmers en ARB verhogen mogelijk ACE2 in de cellen. ACE2 beschermt de cellen tegen schade en meer ACE2 kan dus mogelijk beschermen tijdens een COVID-19 infectie en minder schade geven. Of, meer ACE2 zorgt voor meer COVID-19 invasie en meer infectie waardoor meer cellen en organen beschadigen.
Naar aanleiding van deze discussie hebben diverse organisaties voor hart -en vaataandoeningen, waaronder de ESC,en American College Cardiology, een statement uitgebracht.
Dit statement luidt (overgenomen door Nederlandse Hypertensie Vereniging):
‘De NHV en de NVIVG willen benadrukken dat er momenteel geen solide bewijs is voor aanpassingen in het gebruik van ACE-remmers en AT1R-antagonisten om besmetting en verspreiding van COVID-19 te voorkomen. Ook is er geen bewijs dat aanpassingen in gebruik een rol speelt in de behandeling van COVID-19. De NHV en de NVIVG adviseren dat bij patiënten die ACE-remmers en AT1R-antagonisten gebruiken deze behandeling onveranderd wordt voortgezet.”
Dit standpunt is in lijn met de verklaringen van internationale zusterverenigingen, zoals de European Society of Cardiology, de European Society of Hypertension en de International Society of Hypertension.’
Mocht je iemand zijn of iemand kennen die medicijnen tegen hoge bloeddruk gebruikt en besmet is met het coronavirus 2019, geef dit dan aan bij de arts.
Het AFIP team bedankt Miles Henderson, student aan het Amsterdam University College, voor grafische vormgeving.
Ken je iemand voor wie dit interessant is?
Gerelateerde artikelen
Rol van elektropathologie in atriumfibrilleren
Atriumfibrilleren is een hartritmestoornis die aan het uitgroeien is tot een wereldwijde epidemie. Het is een ziekte die zich divers kan presenteren; aanvalsgewijs, paroxysmaal atriumfibrilleren, of als een hardnekkige vorm
OPROEP: respondenten gezocht voor onderzoek naar bereidheid om gezondheidsdata te delen
Myrthe Kuipers voert momenteel onderzoek uit naar de houding van personen tegenover het delen van gezondheidsgegevens - in dit geval hartritmes - via een smartwatch. Deze studie voert zij uit
Dekkerbeurs voor Drs. Rohit Kharbanda: ontrafelen rol van het autonome zenuwstelsel in boezemfibrilleren
Het AFIP-team feliciteert Drs. Rohit Kharbanda, arts-onderzoeker cardiothoracale chirurgie en cardiologie aan het Erasmus Medisch Centrum en lid van het AFIP-team, met het verkrijgen van een Dekkerbeurs via de Nederlandse
Eindelijk een helder verhaal dat ik nodig heb bij het lezen over ACE2 in laatste boek van Jaap Goudsmit. Hartelijk dank! Wim Julien..