Citizen Science: Samen meer inzicht in de link tussen atriumfibrilleren en slaapapneu

Heb je je ooit afgevraagd of atriumfibrilleren (AF) en slaapapneu (SA) met elkaar verbonden zijn? AF is een veelvoorkomende hartritmestoornis waarbij abnormale elektrische impulsen in de boezems ontstaan. Dit kan leiden tot symptomen zoals kortademigheid, vermoeidheid, hartkloppingen, duizeligheid en een onregelmatige hartslag.

Slaapapneu, daarentegen, is een slaapstoornis waarbij de ademhaling herhaaldelijk stopt en weer begint. Dit verstoort de slaap en verlaagt de zuurstofniveaus in het bloed. Recent onderzoek geeft steeds meer bewijs voor een sterke connectie tussen de aandoeningen AF en SA. Door de samenwerking tussen Stichting AFIP en de VU Amsterdam, zijn we dit verband gaan onderzoeken via een unieke Citizen Science-studie. Studenten nodigden AF-patiënten uit om hun ervaringen via een vragenlijst te delen.

Methoden

Voor dit onderzoek ontwierpen medische biologie studenten aan de VU Amsterdam een vragenlijst die gericht was op het verzamelen van gegevens over de ervaringen van patiënten met AF en SA. Deze vragenlijst, bestaande uit 20 vragen, werd beschikbaar gesteld op de website van Stichting AFIP. In totaal vulden 26 deelnemers de vragenlijst in. Hun antwoorden werden geanalyseerd met behulp van statistische methoden om significante verbanden tussen AF en SA te identificeren.

Studenten onderzochten onder meer:

Het type slaapapneu: obstructieve slaapapneu (OSA) en centrale slaapapneu (CSA).
- OSA: Bij OSA worden de luchtwegen tijdens de slaap geblokkeerd, meestal door ontspannen keelspieren. Dit leidt tot ademhalingspauzes en verstoorde slaap.
- CSA: ontstaat door een probleem in de hersenen, waarbij de signalen om te ademen tijdelijk wegblijven.
Het type atriumfibrilleren: paroxismaal of persisterend.
- Paroxismaal AF wordt gekenmerkt door kortdurende episodes die spontaan stoppen.
- Persisterend AF houdt langer dan 7 dagen aan en vereist vaak medische interventie om AF te stoppen.
- De frequentie van episodes van beide aandoeningen.
- Mogelijke risicofactoren, zoals overgewicht, roken, hoge bloeddruk, diabetes en een ongezonde levensstijl. Deze factoren kunnen bijdragen aan zowel AF als SA, omdat ze vaak leiden tot chronische ontsteking, verminderde zuurstofopname en verhoogde druk op het hart.

P-waarden lager dan 0,05 werden als statistisch significant beschouwd. Dit betekent dat de kans op een toevallig gevonden resultaat kleiner is dan 5%. Met andere woorden, een p-waarde kleiner dan 0,05 geeft aan dat het waargenomen verband waarschijnlijk echt is en niet op toeval berust.

Resultaten

De analyse leverde een aantal belangrijke inzichten op:

Type slaapapneu en AF-episodes
Het type slaapapneu bleek van invloed op de frequentie van AF-episodes:

Bij deelnemers met centrale slaapapneu (CSA) meldde 40% last te hebben van frequente AF episodes.
Bij obstructieve slaapapneu (OSA) meldde 56% van de deelnemers frequente AF episodes.

Statistische analyse bevestigde een significant verband tussen het type SA en de frequentie van AF-episodes (p<0,001).

Type atriumfibrilleren en SA-episodes
Meer dan 80% van de deelnemers gaf aan dagelijks slaapapneu-episodes te ervaren, ongeacht het type AF. Bij patiënten met persisterend AF werd vaker dagelijkse SA-episodes waargenomen ten opzichte van paroxysmal AF. Ook hier bevestigde de analyse een significant verband tussen het type AF en de frequentie van SA-episodes (p=0,008).
Rol van overgewicht
De meeste deelnemers hadden overgewicht, een bekende risicofactor voor SA en AF. Echter waren de groepen te klein om een significant effect te vinden tussen overgewicht versus normaal gewicht en het hebben van AF en SA.

Wat is citizen science, burgeronderzoek, en burgerwetenschap eigenlijk?

Citizen science, burgerwetenschap, of burgeronderzoek, is een onderzoeksbenadering waarbij het grote publiek actief bij wetenschappelijk onderzoek wordt betrokken. Dit betekent dat niet-wetenschappers, zoals patiënten, een bijdrage kunnen leveren aan het verzamelen, analyseren of interpreteren van gegevens. Voor Stichting AFIP betekent burgerwetenschap dat AFib-patiënten en hun familieleden een actieve rol spelen door hun ervaringen met symptomen, triggers en zelfmanagement te delen. Door deze verzamelde gegevens kunnen onderzoekers patronen herkennen, nieuwe inzichten verkrijgen en gepersonaliseerde strategieën ontwikkelen om de impact van AFib te verminderen. Project CIRCULAR past actief citizen science toe in de studies.

Conclusie

Deze studie geeft inzichten in de relatie tussen atriumfibrilleren en slaapapneu. De resultaten wijzen erop dat het type slaapapneu, met name obstructieve slaapapneu (OSA), sterker geassocieerd is met een hogere frequentie van AF-episodes. Daarnaast blijkt dat patiënten met persistent atriumfibrilleren vaker dagelijks slaapapneu-episodes ervaren.

Onze bevindingen suggereren het belang van een integrale aanpak waarbij beide aandoeningen gelijktijdig worden behandeld. Door verder onderzoek te stimuleren, kunnen we betere strategieën ontwikkelen voor preventie, diagnose en behandeling van deze onderling verbonden aandoeningen. Samen kunnen we de kwaliteit van leven van patiënten met AF en SA verbeteren.

Stichting AFIP bedankt de VU-studenten Sophie van der Geert, Shreya Hanoeman, Ifunaya Nwoke, Britte Pieters en Dionne van Ophem en de begeleiders Elza van Deel en Bianca Brundel voor hun waardevolle inzet bij dit onderzoek.

Disclaimer: Dit onderzoek is uitgevoerd als onderdeel van een citizen science-project aan de VU-Amsterdam. Meer onderzoek is nodig om deze bevindingen te bevestigen en beter te begrijpen. Stichting AFIP blijft zich inzetten om wetenschappelijke kennis en ervaringen van patiënten samen te brengen voor een beter begrip van boezemfibrilleren en mogelijke triggers hierin.

Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door een subsidie vanuit de VU-Amsterdam aan Elza en Bianca.