Citizen Science: Samen meer inzicht in de link tussen atriumfibrilleren en duursport

Boezemfibrilleren is een veelvoorkomende hartritmestoornis die zorgt voor een onregelmatige hartslag. Naast bekende risicofactoren zoals leeftijd, hoge bloeddruk en obesitas, blijkt ook fysieke inspanning een rol te spelen. Vooral duursporten kunnen, afhankelijk van de intensiteit, het risico op boezemfibrilleren verhogen of juist verlagen. Dit burgeronderzoek aan de VU-Amsterdam, richtte zich op het verband tussen het niveau van duursport (recreatief of professioneel competitief) en verschillende kenmerken van boezemfibrilleren, zoals de frequentie en duur van aanvallen en het type boezemfibrilleren. Ook werden de verschillen tussen mannen en vrouwen onderzocht.

Hoe is het onderzoek uitgevoerd?

Via de website en nieuwsbrief van Stichting AFIP werd een vragenlijst verspreid onder mensen met boezemfibrilleren. In totaal vulden 55 mensen met boezemfibrilleren deze in, waarvan 36 mannen en 19 vrouwen. De vragenlijst bevatte vragen over hun sportniveau en details over hun boezemfibrilleren, zoals de frequentie en duur van aanvallen. De verzamelde gegevens werden geanalyseerd om mogelijke verbanden tussen sportniveau en klachten te onderzoeken.

De belangrijkste bevindingen

Mannen die recreatief aan duursport doen, hadden een grotere kans op frequente boezemfibrilleren-aanvallen dan mannen die op competitief niveau sporten. Recreatieve sporters hadden 1,5 keer meer kans op aanvallen die vaker dan eens per week optreden. Dit verband was statistisch significant, wat wijst op een duidelijk patroon tussen sportniveau en aanvalsfrequentie bij mannen. Door het beperkte aantal vrouwelijke deelnemers was het niet mogelijk om deze analyse betrouwbaar bij vrouwen uit te voeren.

Bij het type boezemfibrilleren (persisterend of paroxismaal) waren de verschillen klein. Zowel bij mannen als vrouwen was de kans op persisterend boezemfibrilleren vergelijkbaar in beide sportgroepen. Dit suggereert dat het niveau van sport minder invloed heeft op het type boezemfibrilleren dat iemand ontwikkelt.

De duur van de aanvallen liet een ander patroon zien. Vrouwen die recreatief sporten, hadden 1,6 keer meer kans op langdurige aanvallen. Bij vrouwen die competitief sporten, was deze kans lager. Bij mannen waren de aanvallen juist iets langer bij competitieve sporters dan bij recreatieve sporters.

Waar komen de verschillen tussen mannen en vrouwen vandaan?

De verschillen tussen mannen en vrouwen kunnen mogelijk verklaard worden door biologische factoren. Bij mannen maar ook bij vrouwen kunnen intensieve sporten leiden tot veranderingen in de hartspier, zoals vergroting van de boezems en littekenvorming, wat het risico op langere en frequentere aanvallen verhoogt. Vrouwen lijken minder gevoelig voor deze veranderingen, mogelijk komt dit door de beschermende werking van het hormoon oestrogeen. Dit hormoon kan vergroting van de boezems en littekenvorming beperken. Na de menopauze neemt deze bescherming echter af, wat bij oudere vrouwen kan leiden tot een hoger risico op ernstigere klachten. Daarnaast hebben vrouwen vaak een kleiner hart, wat ook kan bijdragen aan de verschillen in klachten.

Wat is citizen science, burgeronderzoek, en burgerwetenschap eigenlijk?

Citizen science, burgerwetenschap, of burgeronderzoek, is een onderzoeksbenadering waarbij het grote publiek actief bij wetenschappelijk onderzoek wordt betrokken. Dit betekent dat niet-wetenschappers, zoals patiënten, een bijdrage kunnen leveren aan het verzamelen, analyseren of interpreteren van gegevens. Voor Stichting AFIP betekent burgerwetenschap dat AFib-patiënten en hun familieleden een actieve rol spelen door hun ervaringen met symptomen, triggers en zelfmanagement te delen. Door deze verzamelde gegevens kunnen onderzoekers patronen herkennen, nieuwe inzichten verkrijgen en gepersonaliseerde strategieën ontwikkelen om de impact van AFib te verminderen. Project CIRCULAR past actief citizen science toe in de studies.

Conclusie

Dit onderzoek laat mogelijk zien dat het niveau van duursport invloed heeft op boezemfibrilleren, maar dat deze invloed verschilt tussen mannen en vrouwen. Mannen die recreatief sporten, lijken een groter risico te hebben op frequente aanvallen dan mannen die competitief sporten. Bij vrouwen hebben recreatieve sporters een hogere kans op langdurige aanvallen, terwijl competitieve vrouwen juist kortere aanvallen rapporteren. Deze resultaten benadrukken dat zowel het sportniveau als geslacht een rol kan spelen in boezemfibrilleren.

Stichting AFIP dankt de VU-studenten Olivier Acker, Failazour Ali, Raaniyah Kishun, Khulud Mohamed en Shelby Helstone, en de begeleiders Elza van Deel en Bianca Brundel voor hun enthousiaste inzet en bijdrage aan dit onderzoek.

Disclaimer: Dit onderzoek is uitgevoerd als onderdeel van een citizen science-project aan de VU-Amsterdam. Meer onderzoek is nodig om deze bevindingen te bevestigen en beter te begrijpen. Stichting AFIP blijft zich inzetten om wetenschappelijke kennis en ervaringen van patiënten samen te brengen voor een beter begrip van boezemfibrilleren en de rol van duursport hierin.

Dit onderzoek is mogelijk gemaakt door een subsidie vanuit de VU-Amsterdam aan Elza en Bianca.