Is histamine een trigger voor het ontwikkelen van boezemfibrilleren?

Stichting AFIP heeft patiënten gevraagd wat mogelijke ‘triggers’ zijn voor boezemfibrilleren. Deze informatie is erg belangrijk voor onderzoekers, omdat dit nieuwe inzichten geeft in het ontstaan van boezemfibrilleren en helpt in het opzetten van nieuwe studies.

Enkele patiënten gaven aan dat histamine een trigger voor boezemfibrilleren is. Dit was de aanleiding voor Roy Schiepers, student binnen het cardiovascular research master programma van het Amsterdam UMC, om hier literatuuronderzoek naar te doen samen met Prof. Bianca Brundel.

Wat is histamine?

Histamine is een stof die je lichaam aanmaakt vanuit het aminozuur L-histidine. In het lichaam speelt histamine een rol binnen het immuunsysteem. Er is een kleine hoeveelheid opgeslagen in de zogenaamde mestcellen, dat zijn cellen waarin het lichaam stoffen bewaart die indringers onschadelijk kunnen maken. Histamine is nodig bij de uitvoering van diverse lichaamsprocessen zoals:

• ademhaling
• bloedsomloop
• spijsvertering
• hartritme

Daarnaast beschermt histamine je tegen stoffen die het lichaam als ‘gevaarlijk’ beschouwt. Denk bijvoorbeeld aan het gif van een wespensteek. Je lichaam brengt dan meer histamine naar de plek waar de gevaarlijke stof zit en zorgt dan voor de aanmaak van antistoffen tegen het gif.

Hoewel histamine dus een lichaamseigen stof is, met belangrijke functies voor goed dagelijks functioneren, kan het lichaam maar een beperkte hoeveelheid aan. Daarom wordt histamine na aanmaak óf direct opgeslagen in de mestcellen óf direct afgebroken en onwerkzaam gemaakt. Hoeveel histamine je lichaam aan kan, is voor iedereen verschillend. Wanneer er te veel histamine in je lichaam vrijkomt, uit zich dat in allergische reacties. Je kunt dan last hebben van:

• irritatie van de luchtwegen (neus, keel en longen)
• huiduitslag
• slijm in de keel, hoesten
• slaapproblemen

Histamine zit met name in dierlijke voedingsmiddelen

Histamine komt vooral voor in dierlijke voedingsmiddelen, zoals eieren, vis en vlees. Het histaminegehalte is ook hoger in voedingsmiddelen die gegist of gefermenteerd zijn, waaronder bier, wijn, kaas, ham, worst en zuurkool. Histamine wordt niet afgebroken tijdens het koken, zodat de stof ook in gekookte levensmiddelen aanwezig kan zijn. Bovendien is het mogelijk dat de histamine-waarden verhoogd zijn doordat in het lichaam een fout is ontstaan in de afbraak van histamine.

Kortom, histamine speelt een belangrijke rol in onder andere de afweer, zenuwgeleiding en het hartritme. Te veel histamine kan zorgen voor het ontsporen van lichaamsfuncties en allergische reacties.

Enkele mensen hebben aangeven dat histamine een trigger is voor boezemfibrilleren. Aangezien histamine een rol speelt in het hartritme, kan er ook een verband bestaan tussen histamine en boezemfibrilleren. Dit mogelijke verband heeft Roy verder uitgediept door wetenschappelijke artikelen te bestuderen.

Antihistaminica als remmer van boezemfibrilleren

Wat was de aanpak van Roy voor dit onderzoek? Roy: ‘Allereerst ben ik begonnen om uit te zoeken of er studies zijn uitgevoerd waarin histamine-waarden in het bloed zijn gerelateerd aan het ontstaan van boezemfibrilleren. Helaas is deze relatie nog niet goed onderzocht.’

Daarentegen vond Roy wel andere opmerkelijke studieresultaten. Twee wetenschappelijke studies laten zien dat de toediening van een antihistaminica, genaamd antazoline, boezemfibrilleren kan stoppen en dit effect is veelbelovend.

Wat is er precies onderzocht?

In patiënten met boezemfibrilleren is de elektrische geleiding verstoord, waaronder de duur van een actiepotentiaal is verkort. Een actiepotentiaal is in feite de eerste stap voor het samentrekken van een hartspiercel. Wanneer een actiepotentiaal korter duurt kan de boezem vaker en dus sneller samentrekken, waardoor boezemfibrilleren uiteindelijk kan ontstaan.

Onderzoek laat zien dat de antihistaminica antazoline de duur van de actiepotentiaal juist langer maakt. Dit is als eerste aangetoond in een dierenhart en hier zorgde antazoline voor een volledige bescherming tegen boezemfibrilleren (1).

Ook is een onderzoek uitgevoerd in patiënten met boezemfibrilleren. In totaal waren 450 patiënten met paroxysmaal (af te toe) en persistent (continu) boezemfibrilleren geïncludeerd in het onderzoek. In deze studie is bepaald hoe hoog het percentage van succesvol herstel van het normaal hartritme was na toediening van verschillende medicatie.

Antazoline werd vergeleken met propafenone en amiodarone. Propafenone en amiodarone zijn twee veel gebruikte medicaties bij boezemfibrilleren. De resultaten van het onderzoek lieten zien dat patiënten met boezemfibrilleren die antazoline kregen toegediend veel vaker herstel lieten zien van het normale hartritme ten opzichte van patiënten behandeld met standaard medicatie (propafenone en amiodarone) (2).

Een andere kleine studie keek naar de gemiddelde duur tot herstel van het hartritme na toediening van antazoline of een placebo. Gemiddeld duurde het 16 minuten voordat het normale hartritme hersteld was bij antazoline, iets wat gemiddeld 72,5 minuten duurde bij het gebruik van een placebo (3).

Antihistaminica in Nederland met vergelijkbaar effect als antazoline

Antazoline is een eerste generatie antihistaminicum om allergische reacties te onderdrukken. Antazoline is een zogenaamde H1 receptor blokker. H1 receptor blokkers remmen het vrijkomen van histamine uit de mestcellen. H1 receptor blokkers worden voornamelijk gebruikt om allergische reacties tegen te gaan, denk bijvoorbeeld aan hooikoorts. In Nederland is antazoline niet vergelijkbaar maar andere H1 receptor blokkers wel, zoals cetirizine, fexofenadine, kestine, mizolastine etc. Deze middelen zouden een soortgelijk effect op boezemfibrilleren kunnen hebben. In Nederland is hier verder geen onderzoek naar gedaan.

Plantaardig dieet of antihistaminica als nieuw middel tegen boezemfibrilleren?

Hoewel dit positieve resultaten zijn, is er nog veel onderzoek nodig om te bepalen of anti-histaminica en een plantaardig dieet, een effectieve behandeling kan zijn om boezemfibrilleren te verminderen of mogelijk te stoppen.

Het is nog onbekend of mensen met boezemfibrilleren hogere histamine-waarden hebben in de boezems of in het bloed ten opzichte van mensen zonder deze hartritmestoornis. Daarnaast is nog nooit onderzocht of hoge concentraties histamine boezemfibrilleren kan veroorzaken. Dit soort vragen willen wij onderzoeken om stappen te maken in een mogelijke behandeling en preventie voor boezemfibrilleren.

Roy: ‘Via de Stichting AFIP hebben onderzoekers en patiënten direct contact met elkaar. Inzichten afkomstig van de patiënten zelf kunnen de onderzoekers op nieuwe ideeën brengen voor onderzoek. Dit is geweldig!’

Refenties:

1. Frommeyer, G., Sterneberg, M., Dechering, D. G., Kaese, S., Bögeholz, N., Pott, C., … Eckardt, L. (2017). Effective suppression of atrial fibrillation by the antihistaminic agent antazoline: First experimental insights into a novel antiarrhythmic agent. Cardiovascular Therapeutics. https://doi.org/10.1111/1755-5922.12244
2. Wybraniec, M. T., Wršobel, W., Wilkosz, K., Wrona, K., Bula, K., & Mizia-Stec, K. (2018). Pharmacological cardioversion with antazoline in atrial fibrillation: The results of the CANT study. Journal of the American Heart Association. https://doi.org/10.1161/JAHA.118.010153
3. Maciag, A., Farkowski, M. M., Chwyczko, T., Beckowski, M., Syska, P., Kowalik, I., … Szwed, H. (2017). Efficacy and safety of antazoline in the rapid cardioversion of paroxysmal atrial fibrillation (the AnPAF Study). Europace. https://doi.org/10.1093/europace/euw384